Το 2009 συμπληρώνονται 100 χρόνια από την γέννηση του Γιάννη Ρίτσου και η χρονιά που διανύουμε είναι αφιερωμένη στον Έλληνα ποιητή. Το ibis blog συνεχίζει τις αναφορές του σπουδαίο πνευματικό και σας παρουσιάζει τα 18 λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας. Μια σπουδαία ποιητική αναφορά που ίσως αποτελεί την πιο εκφραστική,συναισθηματική και συνάμα πλούσια γλαφυρή, περιγραφή της ελληνικής ψυχοσύνθεσης. Την ρωμιοσύνη μην την κλαις.....
Ο Γιάννη Ρίτσος συλλαμβάνεται από την χούντα και εξορίζεται στην Γυάρο, την Σάμο και την Λέρο. Κάτω από δύσκολες συνθήκες ο ποιητής συνθέτει τα ποιήματα και τα στέλνει κρυφά στον αυτοεξόριστο Μίκη που βρίσκεται στην Γαλλία. Ο ποιητής γράφει τα τετράστιχα μετά από παρότρυνση του Έλληνα μουσικοσυνθέτη. Ο Μίκης βρίσκεται στο Παρίσι και μελοποιεί (1971 – 1973) τα 18 λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας τα οποία παρουσιάζονται στις 17/01/73 στο Albert Hall. Η επιρροή στο στίχο από τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα της εποχής είναι κάτι παραπάνω από εμφανής.
Το χρονικό του έργου περιγράφει ο ίδιος ο Γ. Ρίτσος, το 1973: «Τα Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας, εκτός απ' το 16 και 17, γράφτηκαν σε μια μέρα - στις 16 του Σεπτέμβρη του 1968 - στο Παρθένι της Λέρου, ύστερ' από μήνυμα του Μίκη Θεοδωράκη με την παράκληση να μελοποιήσει κάτι δικό μου ανέκδοτο. Τα ξαναδούλεψα στο Καρλόβασι της Σάμου το Νοέμβρη του 1969. Το 16 και 17 γράφτηκαν την Πρωτομαγιά του 1970. Το 7 αλλάχτηκε ριζικά το Γενάρη του 1973. Δε σκόπευα να δημοσιεύσω τα Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα κι είχα ζητήσει να μη μεταφραστούν και εκδοθούν, παρά μόνο να τραγουδηθούν. Αλλά, να, που τα περισσότερα δημοσιεύτηκαν κιόλας σε διάφορα ντόπια και ξένα περιοδικά κ' έχουν γίνει δύο γαλλικές μεταφράσεις (...) και δεν ξέρω σε πόσες άλλες γλώσσες... Έτσι, δεν υπάρχει πια λόγος να επιμείνω στην αρχική μου απόφαση. Και τα Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα είναι αφιερωμένα στον Μίκη Θεοδωράκη»
Η πρώτη ηχογράφηση του έργου έγινε το 1973 στο Παρίσι και κυκλοφόρησε στην Γαλλία την ίδια χρονιά από την EMI France. Στην Ελλάδα ηχογραφείται κρυφά κατά την διάρκεια την Χούντας με ερμηνείες από Γ. Νταλάρα και της Α. Βίσση(!). Με την επιστροφή της δημοκρατίας τα 18 λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας επανακυκλοφορούν συμπληρώνοντας τρεις συνολικά εκδόσεις.
Δείτε το Μίκης Θεοδωράκης να ερμηνεύει ίσως το πιο γνωστό από τα 18 τετράστιχα "την ρωμιοσύνη μην την κλαις" από συναυλία του 1974 λίγο μετά την πτώση της χούντας.
18 λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας
1) Αναβάφτιση
Λόγια φτωχά βαφτίζονται στην πίκρα και στο κλάιμα
βγάζουν φτερά και πέτονται πουλιά και κελαηδάνε
Και κειος ο λόγος ο κρυφός της λευτεριάς ο λόγος
αντίς φτερά βγάζει σπαθιά και σκίζει τους αγέρες
2) Κουβέντα με ένα λουλούδι
Κυκλαδινό κυκλάμινο στου βράχου τη σχισμάδα
πού βρήκες χρώματα κι ανθείς πού μίσχο και σαλεύεις
Μέσα στο βράχο σύναξα το γαίμα στάλα στάλα
μαντήλι ρόδινο έπλεξα κι ήλιο μαζεύω τώρα
3) Καρτέρεμα
Έτσι με το καρτέρεμα μεγάλωσαν οι νύχτες
που το τραγούδι ρίζωσε και ψήλωσε σαν δέντρο
Κι αυτοί μες απ' τα σίδερα κι αυτοί μακριά στα ξένα
κάνουν πικρό να βγάλουν το "αχ" και βγαίνει φύλλο λεύκας
4) Λαός
Μικρός λαός και πολεμά δίχως σπαθιά και βόλια
για όλου του κόσμου το ψωμί το φως και το τραγούδι
Κάτω απ' τη γλώσσα του κρατεί τους βόγγους και τα ζήτω
κι αν κάνει πως τα τραγουδεί ραγίζουν τα λιθάρια
5) Μνημόσυνο
Στη μια γωνιά στέκει ο παππούς στην άλλη δέκα εγγόνια
και στο τραπέζι εννιά κεριά μπηγμένα στο καρβέλι
Μάνες τραβάνε τα μαλλιά και τα παιδιά σωπαίνουν
κι απ' το φεγγίτη η Λευτεριά τηρά κι αναστενάζει
6) Αυγή 
Λιόχαρη μεγαλόχαρη της άνοιξης αυγούλα
και που 'χει μάτια να σε ιδεί να σε καλωσορίσει
Δυο κάρβουνα στο θυμιατό και δυο κουκιά λιβάνι
κι ένας σταυρός από καπνιά στ' ανώφλι της πατρίδας
7) Δε φτάνει
Σεμνός και λιγομίλητος εθαύμαζε την πλάση
κι η σπάθα τον κεραύνωσε κι ως λιόντας εβρυχήθη
Τώρα δε φτάνει του η φωνή δε φτάνει του η κατάρα
για να λαλήσει το σωστό του πρέπει καριοφίλι
8) Πράσινη μέρα
Πράσινη μέρα λιόβολη καλή πλαγιά σπαρμένη
κουδούνια και βελάσματα μυρτιές και παπαρούνες
Η κόρη πλέκει τα προικιά κι ο νιος πλέκει καλάθια
και τα τραγιά γιαλό γιαλό βοσκάνε τ' άσπρο αλάτι
9) Συλλείτουργο
Κάτω απ' τις λεύκες συντροφιά πουλιά και καπετάνιοι
συλλείτουργο αρχινήσανε με τον καινούργιο Μάη
Τα φύλλα φέγγουνε κεριά στ' αλώνι της πατρίδας
κι ένας αϊτός από ψηλά διαβάζει το βαγγέλιο
10) Το νερό
Του βράχου λιγοστό νερό απ' τη σιωπή αγιασμένο
απ' το καρτέρι του πουλιού τη σκιά της πικροδάφνης
Κρυφά το πίνει η κλεφτουριά και το λαιμό σηκώνει
σαν το σπουργίτι και βλογά τη φτωχομάνα Ελλάδα
11) Το κυκλάμινο
Μικρό πουλί τριανταφυλλί δεμένο με κλωστίτσα
με τα σγουρά φτεράκια του στον ήλιο πεταρίζει
Κι αν το τηράξεις μια φορά θα σου χαμογελάσει
κι αν το τηράξεις δυο και τρεις θ' αρχίσεις το τραγούδι
12) Λιγνά Κορίτσια
Λιγνά κορίτσια στο γιαλό μαζεύουνε τ' αλάτι
σκυφτά πολύ, πικρά πολύ -το πέλαο δεν το βλέπουν
Κ' ένα πανί, λευκό πανί, τους γνέφει στο γαλάζιο
κι απ' το που δεν το αγνάντεψαν μαυρίζει απ' τον καημό του
13) Τ' άσπρο ξωκλήσι
Τ' άσπρο ξωκλήσι στην πλαγιά κατάγναντα στον ήλιο
πυροβολεί με το μικρό στενό παράθυρό του
Και την καμπάνα του αψηλά στον πλάτανο δεμένη
την εκουρντίζει ολονυχτίς για του Αη Λαού τη σκόλη
14) Επιτύμβιο
Το παλικάρι που 'πεσε με ορθή την κεφαλή του
δεν το σκεπάζει η γης ογρή σκουλήκι δεν τ' αγγίζει
Φτερό στη ράχη του ο σταυρός κι όλο χυμάει τ' αψήλου
και σμίγει τους τρανούς αϊτούς και τους χρυσούς αγγέλους
15) Εδώ το φως
Σε τούτα εδώ τα μάρμαρα κακιά σκουριά δεν πιάνει
μηδέ αλυσίδα στου Ρωμιού και στ' αγεριού το πόδι
Εδώ το φως εδώ ο γιαλός χρυσές γαλάζιες γλώσσες
στα βράχια ελάφια πελεκάν τα σίδερα μασάνε
16) Το χτίσιμο
Το σπίτι αυτό πώς θα χτιστεί τις πόρτες ποιος θα βάλει
που ‘ναι τα χέρια λιγοστά κι ασήκωτες οι πέτρες
Σώπα τα χέρια στη δουλειά τρανεύουν κι αυγαταίνουν
και μην ξεχνάς ολονυχτίς βοηθάν κι οι αποθαμένοι
17) Ο ταμένος
Εδώ σωπαίνουν τα πουλιά σωπαίνουν κι οι καμπάνες
σωπαίνει κι ο πικρός Ρωμιός μαζί με τους νεκρούς του 
Και απα στην πέτρα της σιωπής τα νύχια του ακονίζει
μονάχος κι αβοήθητος της λευτεριάς ταμένος
18) Τη ρωμιοσύνη μην την κλαις
Τη ρωμιοσύνη μην την κλαις εκεί που πάει να σκύψει
με το σουγιά στο κόκκαλο με το λουρί στο σβέρκο
Νάτη πετιέται απο ξαρχής κι αντριεύει και θεριεύει
και καμακώνει το θεριό με το καμάκι του ήλιου.
Σχετικοί σύνδεσμοι : http://ritsosgiannis.blogspot.com/ , http://www.myspace.com/ritsosgiannis
Σχόλια
Ριγώνω στο άκουσμα των λιανοτράγουδων και όχι μόνο!Τιμή και δόξα και στο Ποιητή αλλά και στο Συνθέτη μας τον Μίκη!
Συγχαρητήρια από ψυχής για τίς
Σοβαρές και" Ακριβές" Αναρτήσεις Σας Κύριοι του Ibis!
Να είστε πάντα καλά ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ
Με Εκτίμηση ΑΠΟΜΑΧΟΣ
Σας ευχαριστούμε από ψυχής. Είναι σημαντικό να ακούμε τόσο σημαντικά λόγια από ανθρώπους που έζησαν έντονα αυτές τις λαμπρές προσωπικότητες.
Με αφορμή το σχόλιο σας θυμάμαι πρόσφατα μια ανάρτηση που διάβασα σχετικά με τον αν οι νέες τεχνολογίες απομακρύνουν την νεολαία από τα βιβλία,την ποίηση και τον πολιτισμό. Κατά την σύνταξη του παρόν post επιβεβαίωσα αυτό που μέσα μου ελοχεύει εδώ και καιρό. Η ποιότητα, το άξιο το δυνατό και το ουσιαστικό θα αντέξει και θα περάσει μέσα από την τεχνολογία στην νέα γενιά αλλά και σε μας τους ίδιους.
Το βιώνω, το νιώθω εδώ και ένα χρόνο. Το παράθυρο του ibis blog μου δίνει την δυνατότητα να έρθω σε επαφή με πολιτιστικά στοιχεία που δύσκολα θα έβλεπα χωρίς το κλίκ του υπολογιστή.
Σύντομα θα ακολουθήσουν και άλλες αναφορές στον ποιητή με σκοπό την ολοκλήρωση ενός αξιόλογου αφιερώματος στο έργο του.
Επιμένω να Σας χαρακτηρίζω ποιοτικό-σοβαρό-αξιόλογο και
με πολιτιστικές ανησυχίες Μπλόγκ!
Δεχθείτε λοιπόν και πάλι τα συγχα
ρητήρια και τις άπειρες ευχαριστίες μου,γιατί ειλικρινά το αξίζετε,πιστέψτε με!
ΚΑΛΗ ΝΥΧΤΑ
Με Σεβασμό κ Εκτίμηση
Χ.Σ.ΖΗΣΑΚΗΣ
ΚΑΒΑΛΑ/ΕΛΛΑΔΑ